Paralel.az xəbər verir ki, türk mətbuatı bəzi ekspertlərin fikrincə, soyuq müharibədən sonra yeni dünya nizamı qurulduğunu yazır: “Amerikanın İraq və Əfqanıstan əməliyyatlarından sonra ölkəsinə üz tutması dünyada yeni balansların yaranmasına səbəb oldu. Rusiya və Çin tərəfdaşlıqlarını strateji səviyyəyə qaldırarkən, qurulan yeni dünya nizamı Ukrayna böhranı ilə ortaya çıxdı.
Amerika Birləşmiş Ştatları Buş dövründən sonra yaşadığı təhlükəsizlik paradiqmaları ilə öz qitəsindəki problemləri prioritetləşdirməyə başladı. ABŞ Prezidenti Tramp bu dövrü geniş mənada “Birinci Amerika” adlandırdı. ABŞ ordusunun Əfqanıstan və Suriyadan çıxarılmasını bu prizmadan oxumaq olar.
Birləşmiş Ştatlar öz ölkəsindəki pandemiya, səhiyyə sistemi və iqtisadiyyat kimi problemlərin həllinə diqqət yetirib. Bəzi ekspertlər də bu dövrü “Amerika hegemonluğunun sonu” kimi qələmə verirlər. ABŞ bu vəziyyətdə olduğu halda, Rusiya və Çinin 1950-ci ildəki müttəfiqliklərindən çox fərqli vəziyyətdə olduğu açıq-aydın görünür.
Rusiya hazırda Avropanın ən böyük təbii qaz tədarükçüsü, Çin isə dünyanın istehsal bazasıdır. Rusiyanın şərq sərhədlərində heç bir risk görmədiyi üçün Çinlə ittifaqın Avropaya diqqətinin böyük payı var.
Bayden administrasiyası hazırda hərbi xərcləri artırmağı, müttəfiqləri bu istiqamətdə xərcləmələri təşviq etməyi və enerji resurslarını diversifikasiya etməklə Avropanın Rusiyadan asılılığını azaltmağı hədəfləyir. Obama dövründə Pentaqonun yüksək rütbəli rəsmisi Mişel Flournoy deyib: “Biz həmişə Rusiyanın boz zonada əməliyyatlar aparacağını bilirdik. Putin KQB təlimatından istifadə edərək yaxınlıqdakı bölgələrdə qeyri-sabitlik yaratmaq niyyətində idi. Amma indi müstəqil ölkəyə təcavüz var, bu başqa şeydir”.
Flournoyun sözlərinə görə, Çin Rusiyanın həyata keçirdiyi bu siyasətdən tam razı deyil. Köhnə bürokratın sözlərinə görə; Rusiya ilə yanaşı avtoritar dövlətləri də təmsil etməklə Qərbə qarşı durmağı daha yaxşı hesab edirlər.
ABŞ Müdafiə Nazirliyi dünya hegemonluğunda Çin və Rusiya ilə yeni bir yarışa girdiklərinin fərqindədir. 2015-ci ildə onlar bu dövrü rəsmi olaraq “böyük güc yarışının yenidən ortaya çıxması” kimi təsvir etdilər. Müdafiə naziri Lloyd Austin isə tez-tez bildirir ki, onların ən böyük rəqibi hazırda Çindir və onlar Rusiyanı daha uzunmüddətli rəqib kimi görürlər.
Əslində, Bayden və Putin arasındakı münasibətlər  pis başlamadı. İki lider ötən ilin iyununda danışıqlar aparıb və ABŞ hətta Əfqanıstan hadisələri zamanı Rusiyanın Orta Asiyadakı hava bazalarından bir müddət istifadə edib.
ABŞ gündəmini öz ölkəsinə çevirdiyi üçün Rusiya xarici siyasətdə daha rahat hərəkət etmək imkanı qazandı. Belarus və Ukrayna ilə bağlı daha rahat planlar hazırlaya bildilər.
ABŞ-ın qorxduğu digər məsələ isə Çinin Atlantik okeanında olmasıdır. Bu səbəbdən İngiltərə və Avstraliya (AUKUS) ilə imzalanan yeni pakt Çini öz ərazi sularında həbs etməyi hədəfləyir. Hərbi tarixçi Eliot Cohen ABŞ-dakı mövcud vəziyyəti ifadə edib: “ABŞ keçmişdə olduğu kimi, təkcə hərbi sahədə deyil, həm də psixoloji və xarici siyasət sahələrində fərqli cəbhələrdə mübarizə aparmalı olacaq”.
ABŞ Avropanı Rusiyanın enerji mənbələrindən uzaq tutmaq üçün öz resurslarını təklif edir, lakin ABŞ qazı və neftinin Avropaya çatması üçün əhəmiyyətli nəqliyyat xərcləri də var. NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq yeni dövrü bu sözlərlə adlandırıb: “Avropa təhlükəsizliyində özümüzü yeni normala uyğunlaşdırmalıyıq”.
1997-ci ildə NATO ilə Rusiya arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən, Şərqi və Mərkəzi Avropa ölkələrində daimi olaraq NATO-nun əlavə qüvvələri yerləşdirilməyəcəkdi. Bu vəziyyətə yenidən baxıla biləcəyi bildirilir.