Bu gün vaxtilə, uzun illər birgə işlədiyim həmkarlarımı, indiki Fəlsəfə institutunun bir çox əməkdaşlarını xatırladım.

Hər bir sahədə işləyənlərin öz spesifik xasiyyət və vərdişləri olur. Bu mənada filosoflar da istisnalıq təşkil etmir. Onlar haqqında indiyəcən az yazmamışam, söhbəti yenə davam etdirirəm.
Midhət Ağamirov. O, zəhmətkeş alim idi. 1920-ci ildə anadan olmuşdu. Lenin adına APİ-ni ekstern yolu ilə iki ilə bitirmişdi. İlkin ixtisasca tarixçi olsa da ədəbiyyata, fəlsəfəyə yaxşı bələd idi. Vaxtilə mətbuatda çalışmışdı. Ömrünün böyük bir dövrü Fəlsəfə institutu ilə bağlı olmuşdu. Rus və Azərbaycan dillərini yüksək səviyyədə bilirdi.
Səhv etmirəmsə Marksizm-leninizm şöbəsinin müdiri idi. Marksist və qyri- marksist ideyalarla bağlı bir neçə kitabın müəllifi idi. Lenin demişkən, o yeganə tərcüməçi idi ki, “proletariatın dahi rəhbərinin” Azərbaycan dilində nəşr edilən 55 cildlik əsərlərinin hamısının, daha doğrusu hər birinin tərcüməsində iştirak etmişdir.
Bir qədər ətiacı, daha doğrusu mübahisə etməyi sevən adam idi. İnstitutda az adamla salamlaşardı. Hər iclasda söz alıb danışmağı xoşlayardı. O da yadımdadır ki, mənim yazdığım monoqrafiyanın müzakirəsi zamanı bir-iki durğu işarəsinin “yerində olmadığını” qeyd edib uzun-uzadı bir çıxış etdi. Mən sakitcə onu dinləsəm də, yaşıdladı onu tənqid atəşinə tutdular. Dediyim kimi, irad tutub əhatəli danışmaq onun şakərinə çevrilmişdi. Adamlarsa, daha doğrusu əksər filosoflar qısa postulatlarla danışmağı xoşlayırdılar.
Tənha yaşayırdı. Deyilənə görə vaxtilə evli olmuş, sonra ayrılmışdı, hətta bir qızı da vardı.
Ağamirov səxavətli adam idi. Fikir vermişdim, yeməkxanada rəğbəti olan adamların pulunu kassaya ödəməyi sevərdi.
Sosializmin mübəlliği, fanatı idi. Yəqin ki, başqa cür ola da bilməzdi. Marksdan, Lenindən sitatlar deyərdi, özü də orijinaldan. Bir az alman dilini də bilirdi.
Rus dilini kamil dildiyinə görə filosofların əsərlərindəki “ağır” cümlələrinin tərcüməsi ilə üzləşənlər ona müraciət edərdilər. Yadımdadır. Mən bir dəfə yarızarafat ondan soruşdum ki, “qreçka” necə tərcümə olunur. Eynəyinin altından bir xeyli məni süzüb, nəhayət: “bilmirəm”- dedi və əlavə etdi: “Hər gün qreçka yeyirəm, amma bilmirəm dilimizdə necədir...” Gülüb dedim ki, “qarabaşaq”. Çiynini çəkib: “Hə, ola bilər, heç fikir verməmişəm”-dedi...
Sovetlərin son illərində çox əsəbi idi. İllər boyu təbliğ etdiyi sistem gözünün önündə dağılırdı. O, həmin dövlətdən bir sıra yüksək fəxri adlar, böyük tirajla nəşr olunan tərcümələrdən və öz kitablarından iri məbləğdə qonorar almışdı. Yadımdadır, “köhnə hökumət” hələ çökməmiş gənclərdən biri həmin dövrdə adı yasaq olunmuş M.Ə.Rəsulzadənin şəklini qarderobun arxasından asmışdı. Paltar asılanda şəkil görünmürdü. Əslində o vaxtlar çox adam bilmirdi ki, bu şəkildəki adam kim və nəçi olub. Bir dəfə Midhət Ağamirov “paltarsız” qarderobun arxasından şəkli görüb diksindi. Eynəyini çıxarıb diqqətlə baxdı. Başını bulayıb: “Bu kimdir belə? Bu şəkli kim asıb buradan?”-deyə əsəbi şəkildə soruşdu. Məsələdən agah olmayan və şəkildəki şəxsi tanımayanlar təəccüblə ona və şəklə baxıb sidq-ürəklə eyni sualı verdilər: “Doğrudan, o şəkildəki kişi kimdir?”
Marksist-leninçi alim bir-iki kəlmə ittihamedici ifadə işlədib getdi. Sən demə, o, bu şəkildəki adamı yaxşı “tanıyırmış”...
Onun yumoru anlamaq və sevmək qabiliyyəti də vardı. Yadımdadır. Bir dəfə belə bir əhvalat danışdı: “Müharıbədən sonra bizi- bir qrup tərcüməçini o vaxtkı Ali Sovetin sədri olan Mirbəşir Qasımovun yanına yığdılar. Sədr bir az ordan-burdan danışandan sonra bizdən soruşdu ki, bilirsiz sizi buraya niyə çağırmışam. Hamımız susduq. Mirbəşir Qasımov sakitcə ayağa durub əvvəlcə barmağını başının üstündəki şəklə sarı tutdu, sonra sanki salavat çevirirmiş kimi əlini üzündə gəzdirərək dedi ki, yoldaşlar, biz buraya toplaşmışıq ki, çox qısa bir zamanda MARKS ƏLEYHİSSƏLAMın çoxcildliyini tərcümə edək... Halbuki Mirbəşir Qasımov rus dilini az qala heç bilmirdi...”
p.s.
Zənnimcə Midhət Ağamirovun tərcümə etdiyi bir sıra əsərləri yenidən nəşr etmək olar. Xüsusulə Fridrix Engelsin “Təbiətin dialektikası”, “Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi”, habelə Vladimir Leninin “Materializm və empiriokritisizm”, “Fəlsəfə dəftərləri” əsərləri yenə maraq doğura bilər.

Paralel.az