“Milis hekayələri” silsiləsindən
KQB-nin Sovet Ittifaqında yeri və rolu hamıya məlumdur. Bu qurum, Kommunist Partiyasından sonra 2-ci ali təşkilat idi ki, hamıya və hər şeyə nəzarət edirdi. Yalnız onun “vizası”ndan sonra yüksək namenklaturalı vəzifələrə təyinatlar təsdiq edilirdi, hətta adamlar хarisi ölkələrə səfər edə bilirdi. 1980-ci ildə, SSRI-nin bütün dünyaya meydan oxuduğu bir dövrdə, onun əsas sütunlarından birinin, KQB-nin Mərkəzi Aparatı katibliyinin rəis müavini, təhlükəsizlik orqanları mayoru Vyaçeslav Afanasyevin naməlum şəraitdə qətlə yetirilməsi, sözün əsil mənasında, günəşli havada göy gurultusu kimi idi, ölkə rəhbərliyi bir-birinə dəymişdi. Əvvəlcə elə bilirdilər ki, bu, xarici kəşfiyyat orqanlarının terror işidir və gizlətməyə çalışırdılar. Amma cidanı çuvalda gizlətmək olmaz deyirlər...
Moskvada bütün dünya ölkələrinin səfirlikləri fəaliyyət göstərirdi və gündəlik məlumat ötürürdülər. Nəticədə SSRI təhlükəsizlik orqanları zabitinin qətli bir neçə gün ərzində Qərbin aparıcı KIV-lərinin əsas xəbər başlıqlığına çevrildi. O vaxtlar Ittifaq ərazisində, qeyri-leqal olsa da, “Azadlıq radiosu”, “Amerikanın səsi”, “Alman dalğası” kimi radiolar qısa dalğada yayımlanırdı və bu dəhşətli hadisəni ictimaiyyətdən də gizlətmək mümkün olmadı. Qətl hadisəsini Siyasi Büronun üzvləri, ölkənin təhlükəsizlik və hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri Andropov (KQB-nin sədri) və Şelokov (daxili işlər naziri) öz nəzarətinə götürdü. Məsələ hətta SSRI-nin rəhbəri, Kommunist Partiyasının Baş katibi Brejnevə də məruzə olundu. Və bu dəhşətli hadisənin üstü sürətlə ört-basdır edildiyi kimi, sürətlə də açılmağa başladı...
V.Afanasyevin meyiti hadisə yerindən 15 - 20 kilometr aralı, maşın yolunun kənarından tapılmışdı. Əvvəlcə elə bu versiyanın üstündə işləyirdilər, sübut etmək istəyirdilər ki, onu maşın vurub. Amma istintaq materialları ayrı şeydən xəbər verirdi. Mərhumun aldığı xəsarətləri avtomobil qəzası ilə izah etmək mümkün deyildi, tibbi ekspertizanın nəticəsi də onun döyülüb öldürüldüyündən xəbər verirdi....
Əslində nə baş vermişdi? Dekabrın 14-də Afanasyevin 40 yaşı tamam olmuşdu. Bu münasibətlə KQB-nin Mərkəzi Aparatının katibliyində xüsusi toplantı keçirilir, Afanasyevi təbrik edirlər və komitə rəhbərliyinin Fəxri Fərmanını ona təqdim edirlər. Işdən sonra yubilyar həmkarları və “Alfa” qrupundan olan dostları ilə birlikdə “çek”lə işləyən elit kafelərin birində bu mühüm təqvimi qeyd edir. Sovet dövründə Moskvada belə kafeləri barmaqla saymaq olardı, bura hər adam buraxılmırdı və Mərkəzi Aparat şəhərin mərkəzində yerləşdiyindən, yaxınlıqda vardı. Burda, sözün əsil mənasında quş südündən can dərmanına kimi hər şey tapmaq olardı. Yubiley iştirkçıları da elə “quş südü ilə can dərmanın”dan başladılar, fransız konyakı ilə qara isveçrə şokoladı, qara, qırmızı kürü sifariş etdilər. Konyakla qara şokolad da məlum olduğu kimi, bir qoşqudakı iki cins at kimi yaxşı gedir. Yubiley məclisi də bu minvalla gecənin yarısına kimi çəkdi, neçə “Napoleon”, “Kamuz” qurban kəsildi, gecə saat 12-də, hərbçilər demiş, “adboy” veriläi. Məsələ ondadır ki, Moskva metrosu gecə saat birin yarısına kimi işləyirdi və bu müddətə kimi, məclisi yekunlaşdırmaq, metroya çatmaq lazım idi...

Bəli, sovet dövründə KQB-nin Mərkəzi Aparatının katibliyinin rəis müavini də piyada gəzirdi, fərdi maşın yalnız rəisə təhkim edilirdi. Indi isə orda adi mühafizəçilər də “Mersedes”lə, “Cip”lə gəzir, amma hansı pulla, bax bu, bilinmir. Nə isə... Afanasyev və dostları gecə saat 12-də məclisə son qoyur, ayağa dururlar. Stolun üstündə iki ağzı açılmamış 700 qramlıq “Napoleon”, bir “Kamuz” konyakı, bir qutu “Assorti” şokoladı, bir-iki qab da qırmızı kürü qalır. Dostlar bunu yubilyarın çantasına hədiyyə kimi qoyur və metronun yaxınlıqdakı “Lubyanka” stansiyasına yollanırlar. Burdan “Kuzneskiy most” stansiyasına keçir və “Taqanka” istiqamətində gedirlər. “Taqanka” stansiyası Moskva metrosunun mərkəzi dairəsinin üzərində yerləşir və əsas keçid məntəqələrindən biridir. Burda dostlar öz istiqamətlərinə keçmək üçün düşürlər, Afanasyevi isə həmin istiqamətdə getdiyindən oyatmaq istəmirlər.
Yubilyar bərk vurduğundan qiymətli hədiyyələrlə dolu çantasını da qucaqlayıb oturan kimi yatmışdı. O, “Taqanka”dan beş dayanacaq sonra, “Ryazanskiy prospekt” stansiyasında düşməli idi. Metronun yaxınlıındakı yeni kvartalların birində, 12 mərtəbəli evin 7-ci mərtəbəsində yaşayırdı. Dekabrın 14-də, yubiley günü yəqin ki, evdə yoldaşı və məktəbli olan iki qıçı onun yolunu səbirsizliklə gözləyir. Amma Afanasyev bərk yatdıından “Ryazanskiy prospekt”i keçir və bir stansiya çox, “Jdanovsk”a kimi gedir. Indi “Vıxino” adlanan bu stansiya xəttdə axırıncıdır və burdan qatarlar geri qayıdır. Amma artıq gecə saat birin yarısından keçdiyindən qatar stansiyanın yaxınlıındakı depoya verilir. Qəribə bir təsadüfün nəticəsinə, vaqonda yatan Afanasyevi nə vaqonlara baxan maşinist köməkçisi, nə də perronda növbə çəkən “qırmızı papaq” görür.
Sonradan aydın olub ki, maşinist və köməkçisi həmin zaman, iş vaxtı olsa da, yaxşı “vurmuş” olublar. Amma buna baxmayaraq, depoda vaqonlara yenidən baxış keçirəndə çantasını qucaqlayıb yatan kişini aşkar edirlər. Əvvəlcə onu oyatmaq istəyirlər, mümkün olmur. Maşinist köməkçisi milis çağırmağı təklif edir. Amma bu vaxt çantanı yatanın əlindən alan və ciddi “təftişə” başlayan maşinist ona imkan vermir. Çantanın içindəkiləri göstərir, “sənə şərik lazımdır?!” deyir. Köməkçi təbii ki, eyni zamanda həm rəhbərliyin, həm də nəfsinin tələbinə müqavimət göstərə bilmir. Təklif edir ki, çantanı götürüb gedək, “mujik” də burda yatsın. Bu dəfə “ayılmaq təhlükəsi” olan maşinist etiraz edir, “təhlükəsizlik qaydalarına ziddir” deyir, “Mujik”i özümüzlə aparaq, orda yatsın. Sabah oyananda deyərik ki, çantanı vaqonda oğurlayıblar, səni də biz yazığımız gəlib, bura gətirmişik”...
Artıq “ayılmaq təhlükəsi” köməkçiyə də təsir edir və o, “mujik”i qoltuqlayıb rəhbərliyin dəstəyi ilə vaqondan çıxarır. Bu zaman fəhlə heyətindən vəziyyəti görən və «akkoqol» perspektivini “barometr” kimi hiss edən dağ cüssəli bir gənc köməyə atılır. Əsərimizin qəhrəmanları şərik istəməsələr də, bu boyda köməkdən yaxa qurtara bilmirlər və Afanasyevi gəncin belinə yükləyirlər. Depodakı kiçik yataq otaqlarının birinə gəlirlər. Burda çanta sahibinin elə quru yerdəcə yıxılıb yatmasına imkan verir, çantanın içindəkiləri çıxarıb çarpayının üstünə düzürlər. Ömrü boyu ucuz arağa, çaxıra alışan adama “Napoleon”, ya “Kamuz” nə edə bilər ki, hətta yanında qırmızı kürü ilə qara şokolad olsa da...