Şəki rayonunun Çayqaraqoyunlu, Turan və digər ətraf kəndlərindən çoxsaylı kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçıları (Məhəmməd Qurbanov və digərləri) ölkə Prezidentinə, Baş nazirə, Milli Məclis sədrinə, bir sıra millət vəkillərinə, hüquq-mühafizə və mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarına, partiya və KİV rəhbərlərinə ərizə ilə müraciət edərək, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyini şikayət etmişlər.

Fermerlər Nazirliyi dövlət başçısının təsdiqlədiyi kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına stimullaşdırıcı subsidiyaların verilməsi qaydasında özbaşına dəyişikliklər etməkdə qınayırlar. Hesab edirlər ki, Nazirlik və onun yerlərdəki qurumlarının bu məsələdə etdikləri manipulyasiyalar korrupsiya məqsədi güdür:

“Subsidiyaların verilməsi qaydasında görə, istehsalçı fermer kartına yüklənmiş vəsaitlərin 25 faizini nəğd, 75 faizini isə taxılın zərər vericilərinə, xəstəliklərinə qarşı mübarizə tədbirlərinə, məhsuldarlığın artırılması üçün gübrələrin alınmasına sərf etməlidir. Kənd təsərrüfatından bir az məlumatı olanlar bilirlər ki, vaxtında taxılın xəstəlik və zərərvericilərinə qarşı mübarizə aparılmazsa, məhsuldarlığın artırılması üçün mineral maddələrinə tələbatı vaxtında ödənilməzsə, məhsuldarlığa ciddi mənfi təsirləri qaçılmaz edir…

İstehsalçılar səpilmiş payızlıq taxılın qaydalarına uyğun məlumatları (yəni, bəyanlarını) keçən il, 2020-ci ilin axırlarında veriblər. Nazirliyin bu sahədən anlayışı olmayan işçiləri “yuxudan gec ayılaraq” bəyanların monitorinqinə hələ indi başlayıblar. Halbuki, taxıl üçün monitorinqlər indiyə qədər qurtarmalı idi. Onların bu səhlənkar münasibəti taxıl istehsalına ciddi ziyan vurur, istehsalçıları iqtisadi cəhətdən acınacaqlı vəziyyətə salır. Nazirlik nəinki Prezidentin təsdiq etmiş olduğu subsidiya qaydalarına əməl edir, hətta həmin qaydalara özbaşına dəyişikliklər etməyə cürət tapır.

Belə ki, qaydalarda nəzərdə tutulan işləri vaxtında görmək əvəzinə, əkinləri yoxlayıb qurtarmamış bildirirlər ki, torpaqlar analiz edilməsə, vəsaitlər verilməyəcək. Yəqin, torpağın aqrokimyəvi analizi barədə onlar kimdənsə eşidiblər, amma həmin işlərin hansı dövrdə aparılmalı olduğunu bilmirlər. Hazırda taxılın elə bir fazasıdır ki, torpaq analizlərinin indiki vaxtda aprılmasının fermerə bir faydası olmaz, əksinə, aldadıcı nəticələrin ortaya çıxması bu işlərə daha da zərbə vura bilər. Bunların yalnız bir məqsədi var: Dolayı yollarla istehsalçıları aldadıb, qorxudub pul qopartmaq”.

Fermerlər qeyd edirlər ki, Nazirliyin hər hansı əmr və təlimatları Prezidentin imzaladığı fərmandan üstün ola bilməz: “Nazirlik tərəfindən istehsalçıya problem yaradılması azmış kimi, Milli Məclisdə subsidiyaların təyinatından kənar istifadə edilməsi hallarında istehsalçıların cərimə edilməsi ilə bağlı İnzibati Xətalar Məcəlləsinə dəyişikliklər etmək təklif olunur və müzakirəyə çıxarılır. Gülünc məsələlər ortaya çıxır: 7-8 ay öncə Nazirlik tərəfindən istehsalçıların hesabına qanunla ödənilməli olan vəsaitlər hələ də fermerlərin kartlarına yüklənilmədiyi halda, istehsalçıların üzərinə öhdəliklər qoymağa cəhd göstərilir.

Halbuki, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təminində böyük önəm daşıyan taxıl istehsalçılarına vəsaitləri vaxtında ödəmədiyinə görə Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilərək Nazirliyin üzərinə öhdəlik qoyulmalıdır. Yaxud, Nazirlik ictimaiyyət qarşısına çıxaraq Prezidentin tapşırıqlarına hansı müddətdə əməl ediləcəyinə dair öhdəliklər götürməlidir”.

Hər dəfə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində rəhbər kadr dəyişikliyindən sonra yaranan ümidlərinin çox keçmədən boşa çıxdığını qeyd edən fermerlər xatırladırlar ki,əvvəllər subsidiyaların veriməsi mexanizmini istənilən vətəndaş izləyə bilirdi, amma indi ictimai nəzarətə dolayı məhdudiyyətlər qoyulub: “Çirkab içində olan, bütün işləri gizli aparan Nazirlik düzlükdən, şəffalıqdan dəm vurur. Bütün maliyyə məsələləri, subsidiya və digər yardımlar ictimaiyyətdən gizlədilir. Fermerlərə satılan texnika, gübrə və digər mal-materiallar yerindəki alış qiymətləri ilə deyil, əldən-ələ keçmiş son yüksək qiymətlərlə satılır. Məcburiyyətdən bu yükün altına girən fermerin ödəniş problemi yarandığı üçün müflisləşir. Nazirlik tərəfindən əvvəllər istənilən rayonun istənilən kəndinin əkin məlumatları internetə yüklənir, yalnış məlumatlar ictimaiyyət tərəfindən anında aşkarlanırdı…”

Şikayətçilər haqlı suallar ortaya qoyurlar: “ – Nazirliyin işçilərinin təkidlə tələb etdikləri torpaq analizlərinin taxılın boruya çıxma fazasında götürülməsinin nə mənası var?; – Əgər istehsalçı tərəfindən Nazirliyin köməyi olmadan səpin vaxtı və ondan sonrakı dövrlərdə sahələrə mineral gübrələr verilibsə, biçinə az qalmış nümunələrin götürülməsinin elmi izahını verə bilərlərmi?; – Taxılın indiki fazasında lazımi ehtiyaclar peşəkar istehsalçı tərəfindən ödənilmişsə, biçinə az qalmış analiz götürülməsinin nəticələri aldadıcı olmazmı?; – Subsidiyaların verilməsi qaydasında “hansı hallarda imtina edilməlidir” bəndində torpaq analizindən bəhs olunubmu?; – Nazirliyin günahı ucbatından vaxtsız olaraq torpaq analizi tələbinin qoyulması, onsuz da pandemiya və başqa səbəblərdən ağır durumda olan istehsalçıya qanunsuz olaraq subsidiyaların verilməməsi istehsalçının maddi durumunu daha da ağırlaşdırmırmı?; – İstehsalçı tərəfindən bəyan olunmuş əkinləri yoxlamaq üçün Nazirliyin 5-6 ay vaxt olub, indiyə qədər monitorinq aparmamalarını nə ilə izah edə bilərlər?..”

Fermerlər həmçinin hal-hazırda taxıl zəmilərində müşahidə olunan pas xəstəlikləri ilə sirayətlənmənin minlərlə hektar taxıl zəmilərini məhv edə biləcəyindən narahatlıqlarını ifadə ediblər: “Subsidiyaların fermer kartlarına yüklənilməməsi səbəbindən istehsalçının bitki xəstəliyinə qarşı mübarizə apara bilməməsi taxıl zəmilərinin məhvinə gətirib çıxararsa, Nazirliyin məsuliyyət daşıdığını bilirlərmi? Bilirlərmi ki, onların iş bilməmələrinin əziyyətini ölkəni çörəklə təmin edən istehsalçılar çəkir? Nazirliyin çəyirtgə ilə bal arısını dəyişik salan “mütəxəssisləri” eşitdiklərini əzbərləməklə, yadda saxlamaqla sanki bu sahəni bilirlərmiş kimi görüntü yaratmaqda peşəkardırlar. Əgər ən yaxın zamanda istehsalçıların bu işlər üçün qanunla almalı olduqları vəsaitlər verilməzsə, gec də olsa mübarizə tədbirləri aparılmazsa, geniş taxıl zəmiləri məhv ola bilər?”

Şikayətçilər həmçinin işğaldan azad olunmuş torpaqlarda “Abad kənd” layihəsinin də belə məmurlara tapşırılacağı təqdirdə uğurlu alınmayacağından ehtiyatlandıqlarını bildiriblər və buna misal olaraq AKİA rəhbərinin bu yaxınlarda televiziyada başqalarının səlahiyyətlərinə müdaxilə kimi qiymətləndirilən və sonradan onun özü tərəfindən korrektə edilən uğursuz çıxışını xatırladıblar.

Zəhmətkeşlər ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinə zərbə vuran belələrinin illər ötdükdən sonra deyil, vaxtında
cəzalandırılmasının cəmiyyət tərəfindən müsbət qarşılanacağını düşünürlər: “Bəzi məmurlar tərəfindən edilən müraciətlərə baxmaq əvəzinə, gah məktubların onlara çatmadığını, gah da ictimaiyyətə sanki qurumlarda olan “5-ci kalon” adında kimlərinsə mane olduğu fikirlərini sızdırırlır. Başa düşmürük, birdəfəlik məktublara əngəl yaradan səbəbləri, yaxud bəhanələri aradan qaldırmaq olmazmı? “5-ci kalon” deyiləndə bizlər kimlərin nəzərdə tutulduğunu bilmirik, deyilənlərə də artıq inanmaq istəmirik.

Onlar (nəzərdə tutulan kimlərsə) Prezident Aparatından tutmuş bütün aidiyyəti qurum rəhbərlərinin hamsına təsir göstərirlər ki, edilən müraciətlərə diqqət yetirilməsin? Müraciətlərimizdə çox ciddi məsələlərə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən Dövlətin ərzaq təhlükəsizliyinə yaratmış olduğu təhlükələrdən, cənab Prezidentin imzaladığı sənədlərə düzəliş etmə cəhdlərindən bəhs etməyimizə baxmayaraq, heç bir reaksiya verilməmişdir. Aidiyyəti bütün rəhbər şəxslərin yanaşmalarından bu qənaətə gəlmək olar ki, sözün bitdiyi yerdəyik.

Müraciətimizdə aidiyyati rəhbər şəxslərə bir yolumuz qaldığını xatırladaraq, Nazirliyin bizlərə yaratdığı qanunsuz problemlərə göz yumduğunuz üçün YAP sıralarından istefa vermək istədiyimizi bildiririk. Gec, ya tez bir məmur yaxınının zəhmətkeşlərə yaratdığı problemlərin fərqinə varacaqsınız. Son illərdə bir çox iyrəncliklərin şahidi olmuşuq. Birilərinin qanunsuzluqları ilə bağlı müraciət etməkdən yorulursan, reaksiya verən olmur, di gəl, biriləri haqqında tədbir görülən andan həmin adamlara qarşı münasibətlər kəskin dəyişir”.

Müraciətin acı da olsa, gülüş doğuran bir məqamı da diqqəti çəkir: Fermerlər yazırlar ki, KTN-nin işçiləri onlara bunca böyük ziyanla ötüşə biləcək pul tələsu qurmaqdansa, dəmir qutu qoyaraq nəzir toplasaydılar, ürəyi təmiz sadə əməksevər insanlar könüllü olaraq onların istədikləri vəsaitləri ianə edərdilər. Kənd Təsərrüfatı nazirinə ünvanlanan bu tövsiyə adamın yadına Seyfəddin Dağlının “Ölüm ayağında gülüş” hekayəsini salır.

Ölkə başçısına xitabən yazılmış müraciət belə yekunlaşır:

“Möhtərəm cənab Prezident!
Regionlarda Sizin rəhbərliyinizlə keçirilən iclasların nəticələrindən məmurlar özləri üçün bir dərs çıxarmalıdırlar. Sabirabad rayonunda keçirilən müşavirədə məhsuldarlığa mənfi təsir göstərən 5 (beş) əsas səbəblərə toxunaraq aidiyyatı qurumlara iradlar bildirdiniz. Həmin tədbir televiziya ilə işıqlandırılırdı. Səsləndirilən səbəblər hamısı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin funksiyalarına aid məsələlər idi.

O vaxt nazir işləyən H.Əsədov sadalanan nöqsanları bunlara aidiyyəti olmamış görüntüsü yaratmağa çalışaraq yan-yörəsinə baxıb həmişə olduğu kimi günahkar axtarmağa çalışırdı. Həmin limit qurtardığı üçün nöqsanları kimlərinsə üzərinə atmaq cəhdləri baş tutmadı. Digər tədbir Qax şəhərində keçirilmişdir.

Həmin tədbirdə Qax rayonu ilə Şəki rayonunun məhsuldarlığını müqayisə edərək iradlarınızı bildirdiniz. Biz istehsalçılar hesab edirik ki, toxunulnuş nöqsanlar şikayətimizdə göstərdiyimiz Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əsassız yaratmış olduğu problemlərdən qaynaqlanır.

Biz istehsalçıları bir sual ciddi düşündürür və inanırıq ki, ölkədə bu suallar çoxlarını düşündürür: Büdcəyə daxil olmaların azaldığı bir vaxtdda istehsalçılara ancaq problem yaradan və büdcəyə mənasız yükə çevrilən bu quruma ehtiyac varmı? Yaxşı olmazmı ki, ölkənin iqtisadiyyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsiri olan kənd təsərrüfatının inkişafı məsələləriylə də Nazirlər Kabineti özü, yaxud da İqtisadiyyat Nazirliyi məşğul olsun?

Bir neçə illərdir ki, yaradılan problemlərlə bağlı çoxsaylı müraciətlər edirik. Lakin bir faydası olmur. Ona görə faydası olmur ki, müraciət etdiyimiz məmurlar və onların işçiləri bizlərin müraciətlərindən öz məqsədləri üçün istifadə edirlər. Bizim müraciətlər həmin şəxslərə Nazirliyi təsir altına salmaqda yardımçı olur. Elə buna görədə istehsalçıların problemləri həll olunmamış qalır və Sizin kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı vermiş olduğunuz tapşırıqlar arxa plana keçir.

Möhtərəm cənab Prezident!
Minlərlə hektar taxıl zəmiləri məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir. Odur ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin yaratdığı bu problemlərin aradan qaldırılmasında bizə köməklik göstərməyinizi, subsidiyaların tezliklə verilməsi məsələsinin həllinə yardımçı olmağınızı Sizdən xahiş edirik”.

P.S. Məqalədə qeyd edilən bütün faktlar medaiada dərc edilib və təkzib edilməyib. Qarşı tərəf kimi  yazıda adı keçən şəxslərin və qurumların mövqeyini dərc etməyə hazırıq.