Ortodoks elmində Roma imperiyasının başlanğıcı eramızdan əvvəl 30-cu il, sonu isə 476-cı il hesab olunur. Açığı, məlumatsızlığım ucbatından mən bu dövrü xeyli uzun təsəvvür edirdim, hər halda bu, hadisələrin çoxluğundan, qədim həyatın zənginliyindən irəli gəlirdi.

Məndə belə bir təəssürat yarandı ki, o dövr xüsusi təlim keçmiş insanlar tərəfindən sənədləşdirilib və sonrakı min ildən qat-qat təfərrüatlı şəkildə göstərilib. Həmişə özümə sual verirdim: bunu necə izah etmək olar?
Məlum oldu ki, dahi üçün hər şey sadədir: bir neçə ekspert müxtəlif təqvimlər və xronologiyaları, günəş və ay dövrlərini, kataklizmləri və təbiət hadisələrini nəzərə alaraq fərqli məlumatları bir xronologiyaya gətirmək üçün ağır iş və məsuliyyəti öz üzərinə götürmüşdür.
Hər şey Julian təqviminin başa düşülən zaman miqyasına köçürüldü, bununla da dünyanın vahid, davamlı tarixi ortaya çıxdı. Bu tarixdə haradasa ətraflı təsvirlərlə bol, bəzən isə izaholunmaz boşluqlar da var.

Bu gün hər hansı bir tarixçi sizə indiki qədim tarixi xronologiyanın Cozef Skaliqerin (Fransız tarixçisi) və onun həmkarı və tələbəsi Dionysius Petaviusun (Fransız Yezuit) çoxcildlik əsərlərinə əsaslandığını söyləyəcək.
16-cı əsrin ortalarına qədər Roma İmperiyasının mövcudluğuna dair heç bir sənəd yox idi. Hər şey Papanın yezuit emissarlarının Çində araşdırmalar aparmasından sonra başladı.

Rəsmi tarixə görə, qədim romalılar ən böyük imperiya yaradıblar, yüzlərlə böyük və daha kiçik şəhərlər və qəsəbələr qurublar. Onların fərqləndirici xüsusiyyəti o dövr üçün təəccüblü şəkildə inkişaf etmiş infrastruktur və vahid memarlıq üslubudur. Bundan əlavə, bütün bu şəhərlər, qəsəbələr və istehkamlar yaxşı təmir edilmiş yollar şəbəkəsi ilə birləşir.
Yollar o qədər keyfiyyətlidir ki, bəzi rayonlarda hələ də əsas yol kimi istifadə olunur. Həm də məşhur villalar, su kəmərləri, qalalar, məbədlər, forumlar, teatrlar. Bəzən şəhərlər meqalitik strukturların qalıqları üzərində tikilib, məsələn, Baalbek.

Bəzi alimlər və tarixçilər iddia edirlər ki, vahid üslub və freskalardan başqa, bütün bu əzəmətin Roma vətəndaşları tərəfindən tikildiyinə dair etibarlı sübut yoxdur. Diqqətlə yanaşsanız, 500 ildir dünyada hökmranlıq edən Roma İmperiyasının mövcudluğunu təsdiq edən heç bir sənəd yoxdur.

Abraham Ortelius xəritəsi, 1595-ci il nəşri.

Burada, məsələn, qədim Avropanın xəritəsi var: onun tərtibçisi rəsmi tarix tərəfindən tanınan orta əsrlərin məşhur kartoqrafı Abraham Orteliusdur. Bu xəritədə Qərbi və ya Şərqi Roma İmperiyası yoxdur, baxmayaraq ki, tarixin müasir kanonik versiyasına görə, onlar olmalı və çiçəklənməli idi. Lakin bu əlamətdar xəritədə nəzərə çarpan bir hissəni İskit və Sarmatiya tutur.

Budur Dionisiy Opisatel tərəfindən yaradılmış başqa bir xəritə 124-cü ilə aiddir. Ölkələrin, dənizlərin və qitələrin tanış adlarını göstərir. Ancaq onun üzərində qüdrətli Roma İmperiyasını axtarmayın - o, orada yoxdur. Qəribədir, çünki bu dövrdə o, öz çiçəklənmə çağında olmalı idi! Kartoqraf onu tanımaya bilməzdi.

Müasir tarixin başqa bir alman alimi Teodor Mommseni xüsusi qeyd etmək lazımdır. 18-ci əsrin sonlarında o, çoxcildlik “Qaraçıların tarixi” əsərini yazıb və bu əsərdən bu günə kimi bizə dərs deyirlər. Belə fundamental iş bütün Avropadan çoxlu sayda ilkin mənbələrin cəlb edilməsini tələb edirdi.
Vatikan, Vyana, Berlin, İtaliya kitabxanalarından salnamələr, əlyazmalar və kitablar, hətta şəxsi kolleksiyalar onun ixtiyarında idi.
Birinci cildin nəşrinə az qalmış onun evində (1880-ci ildə) yanğın baş verdi və 40.000-ə yaxın (qırx min!!!) orijinal yandı. Amma nədənsə onun yazdığı nüxsələrdən biri də zərər görmədi (hər kəsi axmaq hesab edirlər). Dünyamızın tarixi belədir.

Alimin "sivilizasiyanın xeyrinə töhfəsi" də diqqətdən kənarda qalmadı - 1902-ci ildə Nobel mükafatı aldı. İndi onun hazırladığı nüsxələrin doğruluğunu yoxlamaq, eləcə də onun Roma tarixi ilə bağlı versiyasını şübhə altına almaq mümkün deyil.

Bir çox qədim kitablar və kolleksiyalar oxşar taleyi yaşadı. Məsələn, Avestanı, İsgəndəriyyə Kitabxanasını, İvan Qroznının kitabxanasını xatırlayın. Eləcə də Böyük Pyotr, Holşteyn-Qottorp (Romanov) sülaləsi və Mao Tszedun qədim mənbələri topladılar və məhv etdilər.
Beləliklə, tarixin rəsmi versiyasının tərəfdarlarının dünyada "Roma İmperiyası" nın mövcudluğunun təsdiqi kimi danışmağı sevdikləri orijinal ilkin mənbələr praktiki olaraq yoxdur!

Tartariyanın, Moskvanın və “monqol-tatarların” qədim tarixində olduğu kimi, dünyanın əsl tarixi də Qərbi Avropa ölkələrinin maraqlarına uyğun olaraq yenidən yazıldı. Mavro Orbininin deyimini necə xatırlamamaq olar: “Bəziləri döyüşüb qalib gəldiyi halda, bəziləri uduzdu, amma tarix yazdılar”.

Şübhəli nüsxələrdən və XVI əsrdə yenidən yazılmış qədim dünyanın tarixindən başqa, Roma İmperiyasının mövcudluğunu nə təsdiq edir? Memarlıq! Roma villalarının və məbədlərinin minlərlə xarabalığı, su kəmərləri və asfaltlanmış yollar, hərbi istehkamlar və teatrlar. Bu binalar bütün qitələrdə və demək olar ki, bütün ölkələrdə tapılıb - bu dövlətin əhatə dairəsini təsəvvür edə bilərsinizmi?

Rəsmi tarixçilərin izah edə bilmədiyi bəzi məqamlar var:
1) "Roma villaları" mozaikasında svastika və digər Veda simvollarının təsvirləri haradan gəlib? Romalılar hətta bütpərəstlik dövründə də Vedizmi qəbul etmirdilər, bəs bütün bunlar haradan gəldi?

2) Məlum olduğu kimi, qədim Romanın reklam edilən simvolu olan “Kapitoline dişi canavar” eramızdan əvvəl V əsrdə deyil, eramızın son 14-cü əsrində hazırlanıb.

3) Niyə villalardakı freskalarda sahibləri qarasaçlı, qarasaçlı romalılar və ya yunanlar (kitablarda və filmlərdə belə təsvir olunur) kimi deyil, hündürboy, sarı saçlı və açıq gözlü təsvir olunub?

4) Belə bir mürəkkəb, riyazi dəqiqliklə hesablanmış bir memarlığın strukturları Roma legionlarının qulları və əsgərləri tərəfindən necə tikilmişdir? Axı, son dərəcə mədəni Romalılar tərəfindən əsir götürülmüş vəhşi barbarlar- "Roma tikinti batalyonu" bu heyrətamiz gözəlliyi necə yaratmışdı?

5) Pul hərisliyi olan romalıların (onlar da varlanmaq üçün ətraf ölkələri fəth edirdilər - hər halda, bizə belə öyrədilib) zəhmətlə qazandıqları pulları kölə və əsir götürdükləri barbar ölkələrdə bu cür sənət əsərlərinin yaradılmasına xərcləmələrini necə izah etmək olar?
Üstəlik, yolların və infrastrukturun işğal olunmuş ərazilərdən vergi kimi toplayacağı puldan daha dəyərli olduğu aydındır.
Qərb müstəmləkəçilərinin öz müstəmləkələrinə qarşı belə davranışının ən azı bir nümunəsini xatırlaya bilərsinizmi? Liviyada, İraqda, Əfqanıstanda, Suriyada ingilislər, hollandlar, fransızların belə davranışını gördünüzmü?

6) Hamam mədəniyyəti termini isti cənub ölkəsində haradan yaranıb və sonralar harda yox olub?

ROMANİN TARİXİ ÇİN TARİXİNDƏN KÖÇÜRÜLDÜ.

16 cı əsrdə Çində araşdırma aparan yezuitlər
Roma İmperiyasının tarixini praktiki olaraq Çin tarixindən köçürdülər:

1) Dünya hökmranlığına iddialı Han Çin imperiyası eramızdan əvvəl I əsrdə İmperator Vu tərəfindən qurulmuşdur.-- Dünya hökmranlığına iddialı Roma İmperiyası eramızdan əvvəl I əsrdə Sulla tərəfindən qurulmuşdur.

2) Çin İmperiyasında əvvəlcə hər şey fəthlərlə nəticələndi, lakin eramızın II əsrində şimalda barbarlarla müharibələrdə məğlubiyyətə uğramağa başladı, müharibələr imperiyanın iqtisadi yoxsullaşmasına səbəb oldu. -- Roma İmperiyası əvvəlcə fəthlərdə uğur qazansa da, eramızın II əsrində şimalda barbarlarla müharibələrdə məğlubiyyətə uğramağa başladı, müharibələr çətin iqtisadi vəziyyətə gətirib çıxardı.

3) Han - Çin İmperiyası vətəndaş qarşıdurması səbəbindən mövcudluğunu dayandırır, eramızın 2-ci əsrinin əvvəllərində "əsgər imperatorları" hakimiyyətə gəlir.-- II əsrin əvvəllərində vətəndaş qarşıdurması səbəbindən Roma İmperiyası mövcudluğunu dayandırır, hakimiyyətə anarxiya, “əsgər imperatorları” gəlir.

4) Çin İmperiyasında keçmiş mərhum imperatorun arvadı hakimiyyətə gəlir, qanlı intriqalar və çaxnaşmalar dövrü başlayır, o, 3-cü əsrin sonlarında öldürülür.-- Roma İmperiyasında mərhum imperatorun keçmiş arvadı Messa hakimiyyətə gəlir,qanlı intriqalar və çaxnaşmalar dövrü başlayır, 3-cü əsrin ortalarında o, öldürülür.

5) Çin imperiyası Qərb və Şərqə bölünür. -- Roma İmperiyası Qərb və Şərqə bölünür.

6) 5 cı əsrdə Çin imperiyasının Xionqunların şimal barbarları ilə (eyni zamanda HUNLAR/XİONLAR) müharibələri dövrü-- 5 cı əsrdə Roma İmperiyasının şimal barbarları qotlar və hunlarla müharibələri dövrü.

Qurban Qurbanov