Ən azı 14 milyon ildir Şərqi Antarktika Buz Təbəqəsinin (EAIS) altında gizlədilmiş qədim mənzərə yeni peyk məlumatları və radar görüntüləmə tədqiqatları sayəsində üzə çıxıb.

"Paralel.az" xəbər verir ki, tədqiqatçıların fikrincə, bu təmiz mənzərənin qorunub saxlanması onu göstərir ki, EAIS minilliklər ərzində nisbətən dəyişməz qalıb, lakin bu sabitliyi indi qlobal istiləşmə ilə təhdid edilə bilər. 

Tədqiqatın müəllifləri peyk məlumatlarından buz təbəqəsinin səthindəki dalğalanmaları aşkar etmək üçün istifadə edərək, onun altındakı ərazinin təbiətinə dair ipucular verib. Onlar radio əks-səda səsləndirmə üsullarından istifadə edərək, 32 min kvadrat kilometr ərazidə buzla örtülmüş mənzərənin görüntüsünü əldə edə biliblər.

"Şərqi Antarktika Buz Təbəqəsinin altındakı yer Marsın səthindən daha az tanınır. Və bu bir problemdir, çünki bu mənzərə Antarktidada buzun necə hərəkət etdiyini və onun keçmiş, indiki və gələcək iqlim dəyişikliyinə necə cavab verə biləcəyini idarə edir", deyə tədqiqat müəllifi professor Stuart Kemteson bildirib.

Məlumatları təhlil edən tədqiqatçılar çaylar tərəfindən oyulmuş, dərin U formalı dərələrlə ayrılan üç dağ blokunu müəyyən ediblər. Çox güman ki, bu mənzərəni formalaşdıran su yolları superkontinent Qondvananın parçalanması zamanı və ondan sonra, ilk buzlaqlar görünməzdən əvvəl axıb və vadilərin təxminən 800 m dərinlikdə aşınmasına kömək edib.

"Bizim tapdığımız şey, buz təbəqəsi tərəfindən eroziyaya məruz qalmayan, lakin buzlaşmadan əvvəl çaylar tərəfindən yaradılan qədim quru səthidir", deyə Kemteson əlavə edib.

Tədqiqat müəllifləri quru səthinin yaşı bilinməyən landşaftın, ehtimal ki, ən azı 14 milyon ildir buzla örtüldüyünü izah ediblər. Elm adamları qədim landşaftın hələ 34 milyon il əvvəl, EAİS-in ilk dəfə isti şəraitdən buzlaq şəraitinə keçiddən sonra meydana çıxdığı zaman yarandığını irəli sürüb. Bununla belə, EAIS-in kənarından təxminən 350 km aralıda yerləşən üç çay vadisini ifşa etmək və dəyişdirmək üçün bu müddət ərzində buz təbəqəsinin nə vaxtsa kifayət qədər geri çəkilib-çəkilmədiyi bəlli deyil.