Ukraynada öz geosiyasi məqsədlərinə çata bilməyən Rusiya üçün “Şimal-Cənub” dəhlizinin aktuallığı daha da artır və digər tərəfdən də zaman Rusiyanın əleyhinə işləyir. Məsələni daha da aktual edən səbəblərdən biri də “Orta Dəhlizin” aktiv müzakirəsi və onun açılması istiqamətində real addımların atılmağa başlamasıdır.

Mövzunun son günlər Rusiya mediasında intensiv müzakirə olunması da buna işarə edir. Rusiya tərəfin hədəflərini özündə əks etdirən həmin materiallardan biri ilə şərh bölümündə tanış ola bilərsiniz. Bu başdan onu da qeyd edim ki, orada Çinin mövqeyi ilə bağlı ola bilsin ki, məqsədli yanlış təqdimat da var.

Amma “Orta Dəhlizin” açılması təkcə Azərbaycanı deyil, Qazaxıstanı və xüsusilə də Gürcüstanı hədəfə gətirir. İlk növbədə də onun uzun illərdir mübahisə predmeti olan strateji əhəmiyyətli dərinsulu Anakliya limanının tikintisini.

Bu yerdə limanın tikintisi ətrafında xeyli müddətdir mübahisələr getdiyini və azı iki tenderin nəticələrinin ləğv olunduğunu xatırlatmaq yerinə düşərdi. Eyni zamanda Putinin “Tik-Tok” klounu Ramzan Kadırovun növbədə Qazaxıstanın olmasını deməsi də təsadüf sayılmamalıdır.

Ondan bir qədər əvvəl isə Rusiya Dövlət Dumasının spikeri Vyaçeslav Volodin Abxaziyaya səfər etmişdi. Moskvanın Gürcüstanın dəniz limanlarına aşırı diqqəti təkcə Rusiyanın Krımı itirə biləcəyi ehtimalı ilə bağlı deyil, həm də “Orta Dəhlizi” nəzarətə götürmək, idealda isə onun açılmasının qarşısını almaq məqsədindən irəli gəlir.

Amma “Orta Dəhliz” layihəsinin reallaşmasında ən ağır yük Azərbaycanın üzərinə düşür. Belə ki, Azərbaycan onun həm quruda (ölkə ərazisində), həm də Xəzər dənizi üzərindən (Qazaxstanla birgə) reallaşması üçün bütün gücünü səfərbər etməlidir.

İlk növbədə də ölkənin təhlükəsizliyinə və sərhədlərin müdafiəsinə bu gün daha ciddi diqqət yetirmək zərurətə çevrilir. Dəhizlər ətrafındakı indiki dövrdə başlayan informasiya axını və hərkətlilik də təsadüfi sayılmamalıdır.

Türkiyədə qarşıdan gələn prezident seçkiləri və baş verən dağıdıcı zəlzələ əks düşərgədə, xüsusilə də İranda və Rusiyada yaranmış məqamdan sui-istifadə meyllərini gücləndirə bilər. Bu isə real təhlükə deməkdir və onun qarşısını alınması ölkənin hərbi gücünün bütün istiqamətlərdə səfərbər etməklə mümkün ola bilər.

Ordu birləşmələri ilə yanaşı sərhəd qoşunları, digər hərbi və yarımhərbi birləşmələr də Azərbaycanın Rusiya və İranla sərhədləri boyu, həmçinin də Xəzər hövzəsində müdafiə mövqeləri tutmalı, baş verə biləcək təxribatların qarşısını ani almağa hazır olmalıdır.

Amma eyni zamanda Ermənistanla sərhədlər və Qarabağın dağlıq hissəsindəki separatçılarla onların rusiyalı tərəfdaşları da diqqətdən kənarda qalmamlıdır. Türkiyədə baş verənlərə rəğmən müttəfiq ölkənin də silahlı qüvvələrinin bu işə cəlb olunmasına ehtiyac var.

Paralel olaraq Azərbaycan qısa zamanda digər müttəfiqlərilə də məsləhətləşmələr aparmalı və onların da hərhansı şəkildə prosesdə iştirakına nail olmalıdır. Yalnız ciddi beynəlxalq dəstək və güc nümayişi təxribatlarda maraqlı olanları bundan çəkindirə bilər.

Göstərilən tədbirlər ona görə zəruridir ki, Azərbaycana siyasi-diplomatik basqı və hədələr nəticə verməyəcəyi halda “Şimal-Cənub” dəhlizinin açılmasında maraqlı olan Rusiya və İran ən gözlənilməz təxribatlara əl ata bilərlər.

Söhbət heç də hökmən hansısa geniş miqyaslı hərbi əməliyyatlardan və ya müharibədən getməyə də bilər, hərçənd əhəmiyyətli geosiyasi vəifələrin həyata keçirilməsi zərurəti yarandıqda belə ssenarilər də istisna deyil. Ukraynada olduğu kimi.

Hansısa orta miqyasda təxribatlar “Orta Dəhlizin” açılmasında iştirakda maraqlı olar investorların bu işdən geri çəkilməsi üçün kifayət edə bilər. Bu da öz növbəsində layihədən birdəfəlik imtinaedilməsə də, onun müəyyən müddətə təxirə salınması demək olardı.